De midlife crisis is een besef dat het leven onveilig en eindig is. Pas in deze fase wordt het innerlijke behoeftige en naar veiligheid strevende kind overstegen. Dit besef kan leiden naar een transformatie op meerdere gebieden. Veel huwelijken eindigen of veranderen, omdat oude waarden en onuitgesproken afspraken tijdens het opvoeden van de kinderen niet meer geleefd kunnen worden. Er is een besef van urgentie en drang tot integratie van alle schijnbare paradoxen van de persoonlijke ervaring. De mannelijke en vrouwelijke kant, de creatieve en destructieve kant, de autonome en verbonden kant willen allemaal tot een integratie komen. Dit kan resulteren in een zachtmoedige mentor zijn voor jongere mensen, in een lat relatie met je geliefde, in een carrière switch, in iets willen bijdragen aan de wereld, etc.
Ik zie ook dat de eigenschap van zelfrealisatie rond deze leeftijd toegankelijk wordt. Het ervaren van je fysieke dood is ook een belangrijk moment als voorbereiding op zelfrealisatie. De meeste leraren en andere gerealiseerde mensen die ik ken zijn achter in de dertig en begin veertig jaar tot zelfrealisatie gekomen. Zelfrealisatie heeft te maken met het integreren van de persoonlijkheid en het overstijgen van de ervaring. Vanuit een psychologisch ontwikkelingsperspectief zie ik zelfrealisatie als een gewoon onderdeel in het toewerken naar de fysieke dood. Er is niemand die de dood kan ontsnappen. Het besef dat je bewustzijn bent is waarschijnlijk de belangrijkste transformatie die er is en een perfecte voorbereiding op de fysieke dood. Een totaal loslaten van het fysieke leven zonder het te ontkennen. Een negatieve benadering is dat het streven naar zelfrealisatie, verlichting of goed een geestelijk kunstje is om de confrontatie met de fysieke dood uit de weg te gaan. Ik denk dat beide waar zijn en bevrijding en vlucht heel dicht bij elkaar liggen.
Het lijkt erop dat wij onze eigen fysieke dood niet kunnen beleven. Probeer het je eens onmiddellijk voor te stellen in al haar dimensies. Er lijkt een biologische ontkenning in ons systeem te zitten die een werkelijke beleving van de dood tijdens het leven bemoeilijkt. Het leven lijkt eindeloos en het lichaam is vaak ouder dan datgene wat naar buiten kijkt. De jij die naar buiten kijkt is tijdloos jong en fris. Wie is die iemand daarbinnen? Het is intiem, persoonlijk en tijdloos.
De confrontatie in het dagelijkse leven is bijvoorbeeld dat de jonge vrouw of man je niet meer ziet als sexueel aantrekkelijk, maar eerder als veilig en wijs. Een andere confrontatie in het dagelijkse leven is de fysieke en geestelijke aftakeling. Het geheugen gaat minder werken, de zintuigen worden slechter, de lichamelijke kracht neemt af, er ontstaan rimpels en wanneer je pech hebt krijg je een ernstige ziekte die het proces naar de dood versnelt.
Het is naar mijn mening belangrijk om regelmatig bewust stil te staan bij de eindigheid van je bestaan. Het maakt alles relatief en meer realistisch. Iedereen gaat anders om met veroudering en bij iedereen verloopt het proces anders. Er zijn mensen die bewust hun eigen dood organiseren bij veel pijn en er zijn mensen die tot het einde toe blijven vechten. Er zijn mensen die hun meesterwerk maken op hun tachtigste en er zijn mensen die de dood ervaren als een trieste gebeurtenis (want waarom zo´n lange weg naar geestelijke bevrijding en wanneer je het eindelijk begrijpt is er de dood). Sommigen zeggen dat wanneer er een doel in het leven is bereikt het sterven makkelijker is, anderen blijven tot aan het moment van sterven het leven begeren en willen meer. Er is geen goed of fout in het omgaan met het ouder worden en de dood. Je gaat de dood tegemoet zoals je hebt geleefd.
Vanuit de gewaarwording van conceptloze aanwezigheid ik ben heeft de dood geen emotionele betekenis, het is een moment in het ervaren. Er is geen gevoel van onmacht of vechten tegen. Vanuit de persoonlijkheid met intieme relaties komen ontkenning, woede, verdriet en berusting om de hoek kijken. Voor mij is het belangrijk dat ik mijn beleving van veroudering en dood kan uiten met mijn gezin en goede vrienden. Het hoort bij het leven. Uiteindelijk zijn we totaal kwetsbaar. Ik word oud en sterf zoals het komt.
Ik zal je vertellen hoe de goeroe van mijn goeroe stierf. Nadat hij bekend had gemaakt dat zijn einde nabij was, hield hij op met eten zonder iets aan zijn dagelijkse activiteiten te veranderen. Op de elfde dag, tijdens het gemeenschappelijke zingen, zong hij mee en klapte, zoals hier gebruikelijk is, luid in zijn handen, en toen was hij plotseling dood! Net zo, tussen twee bewegingen in, als een kaars die wordt uitgeblazen. Iedereen sterft zoals hij leeft. Ik ben niet bang voor de dood, omdat ik niet bang ben voor het leven. Ik leef een gelukkig leven en daarom zal mijn sterven ook gelukkig zijn. Alles hangt af van hoe je het bekijkt.
Het leven is echt!