Wanneer het lichaam ontspannen is ben je vrij
Het lichaam is voortdurend in stress, omdat het wil overleven. Stress kan erg subtiel zijn. Een voortdurend gevoel van onrust of piekeren zijn gevolgen van chronische stress. Stress is er in vele vormen en in dit artikel doel ik op de meer subtielere vormen zoals; een innerlijk te kort, een gevoel van machteloosheid, een niet goed genoeg zijn en een onprettige (deficiënte) leegte. Dit is in onze maatschappij zo gewoon geworden dat de meeste mensen niet eens meer herkennen dat er stress in het zenuwstelsel zit.
Over het algemeen kun je zeggen dat wanneer je de situatie anders wil hebben dan het is, er stress ontstaat. De situatie anders willen hebben dan het is vertaalt zich in onvervulde verlangens. Een (langdurig) onvervuld verlangen is stress. Het goede nieuws is dat er een manier is om verlangenloos en daarmee stressloos te zijn. Om dit te ervaren is het belangrijk om het lichamelijke stress mechanisme te begrijpen.
Lichamelijke stress mechanisme.
Stress activeert de vries, vlucht of vecht reactie. Dit is een subtiel lichamelijk mechanisme. De stress reacties lopen op in mate van ernst. Een vries reactie is heftiger dan een vlucht of vecht reactie. In een vries reactie is er geen actieve lichamelijke reactie meer op gevaar. Het systeem kan niet meer adequaat reageren en de persoon raakt opgesloten in zichzelf (en stort misschien zelfs fysiek in elkaar). Een ingrijpend (jeugd) trauma kan er voor zorgen dat het hele systeem in een chronisch terugkerende stress reactie verblijft. De heling kan gebeuren door via de vlucht en vecht reacties weer in beweging te komen. Dit kan een langdurig fysiek leerproces zijn.
Vries.
Dit is een passieve staat van afgenomen gevoeligheid en resulteert in een isoleren en uiteindelijk in een ineenstorting van het systeem. In een geïsoleerde en in elkaar gestorte staat is de persoon in zichzelf teruggetrokken, gefragmenteerd en alleen. Er is weinig of geen contact met de buitenwereld. Dit kan eruit zien als doods. Er lijkt niemand aanwezig. Het kan een onmiddellijke en tijdelijk reactie op pijn zijn en het kan een hele karakterstructuur worden.
Voorbeelden: piekeren, angstaanval, uit contact gaan, oppervlakkigheid, jezelf in de computer verliezen (gamen, sociale media, etc,) depressie, burnout, dissociatie van het lichaam, gefragmenteerd, uit elkaar vallen, geen houvast, angst om gek te worden, dreigende paniek, gevangen zijn in jezelf.
Vlucht.
Dit is een actieve staat van weglopen, ontkennen, uitstellen, fantaseren en wachten op een beter moment. Er is een gevoel van angst. Angst is een overprikkeling van het zenuwstelsel en een ontwijking van pijn. Er ontstaan allerlei reacties en verlangens naar een beter moment. Dit kan ook een zoektocht naar verlichting in gang zetten. Ook hier geldt het kan een eenmalige reactie zijn op pijn of een hele karakterstructuur worden.
Voorbeelden: verslaving (kopen, seks, drugs, gokken), onmatigheid, verslaafd aan relaties, achterdochtig zijn, obsessief denken aan een ander leven, weglopen, plannen maken, conflict vermijden, uitstellen, niet doen wat je moet doen, angst voor de ander, geen grenzen stellen. Een spirituele houding van alles laten zijn zoals het is kan ook een vluchtreactie zijn.
Vecht.
Dit is een actieve staat van verdedigen, aanvallen en jezelf groot maken. De pijn en kwetsbaarheid wordt hier vermeden door een gevoel van boosheid en kracht. Dit kan een korte overlevingsreactie zijn en ook weer een (narcistische) karakterstructuur worden.
Voorbeelden; ruzie maken, boos en geïrriteerd zijn, alles beter weten, je op de ander richten ipv op jezelf, de overtuiging en het gevoel gelijk te hebben, niet kwetsbaar zijn, leven van conflicten, de ander beschuldigen.
Gevolgen van (chronische) stress.
Een vries, vlucht of vecht reactie kan heel passend zijn in een situatie. In Aanwezigheid zal een stressreactie kort en functioneel zijn. Het is een probleem wanneer de stressreactie langdurig in het systeem blijft zitten of zelfs een karakterstructuur wordt.
In een stress reactie gaat de energie en het bloed naar de armen en benen ten koste van essentiële lichaamsfuncties zoals creatief denken, herstel van het lichaam en de spijsvertering. Dit leidt uiteindelijk naar psychosomatische klachten, burn-out en ziekte.
Hoe kom ik uit een chronische toestand van stress?
Aanwezig kunnen zijn in stress komt over het algemeen voort uit een bewuste beoefening van lichaamswerk en vormen van mindfullnes. Het is het opgeven van de hechting aan de voorkeur van pijn en genot. Dit is een hoofdzakelijk fysiek verhaal.
Wanneer ik onvervulde verlangens en gevoelens van te kort volledig toelaat (er “hallo” tegen zeg) kom ik steeds weer in de pure en probleemloze Aanwezigheid terecht. Ik gebruik hiervoor de vaardigheid focussen In Aanwezigheid kan er nog steeds een probleem zijn, alleen de lading is eruit. Een probleem kan worden opgelost of niet. In principe hoef je daar niet heel lang mee bezig te zijn.
Al het lijden is gebaseerd op stress. Stress komt voort uit de identificatie met het lichaam. De identificatie met het lichaam heeft direct of indirect met overleven te maken. De identificatie met het lichaam verstoort de non duale ervaring van Aanwezigheid. Het moment van identificatie met het lichaam en daarmee stress gebeurt vanzelf en onbewust. De enige manier om er steeds weer uit te komen is bewust Aanwezig zijn (ik ben). Dit is de bron van rust en herstel van het lichaam.